Megaregion	Region Karpacki
	Prowincja	Karpaty Zachodnie
	Podprowincja	Zewnętrzne Karpaty Zachodnie
	Makroregion	Beskidy Zachodnie
	Mezoregion	Beskid Wyspowy
	Zajmowane jednostki administracyjne	Polska: – woj. małopolskie

Beskid Wyspowy

• 1 Pochodzenie nazwy
• 2 Granice
• 3 Położenie administracyjne
• 4 Geologia
• 5 Rzeźba terenu
• 6 Jaskinie
• 7 Sieć wodna
• 8 Klimat
• 9 Przyroda
• 10 Kultura ludowa
• 11 Zarys historii regionu
• 12 Ludność, gospodarka, komunikacja
• 13 Turystyka

Pochodzenie nazwy

Granice

• granica zachodnia: od Myślenic w górę wzdłuż Raby i jej dopływu Krzczonówki do Łętowni, stąd przez Skomielną Białą i wzdłuż Skomielnianki do Raby w Rabce-Zdroju.
• granica południowa: Rabą w dół, dalej rzeką Mszanką w górę na przełęcz Przysłop, stąd drogą w dół i potokiem Czerwonka na niską przełęcz po południowej stronie Magorzycy, z przełęczy potokiem Głębieniec i dalej wzdłuż rzeki Kamienica Gorczańska do Dunajca. Magorzyca, Wielki Wierch i Kiczora Kamienicka mimo, że znajdują się po południowej stronie Kamienicy Gorczańskiej należą do Beskidu Wyspowego
• granica wschodnia (uściślona przez Speleoklub Beskidzki[6][7]): Dunajcem do Gołkowic, a stąd drogą przez Podegrodzie do Jeziora Rożnowskiego. Z Tęgoborza drogą do rzeki Łososiny, następnie Łososiną w dół do rzeki Białki.

• granica północna: w górę Białką przez Wojakową na przełęcz między Kobyłą a Rogozową. Z przełęczy doliną do Rajbrotu, stąd drogą przez Bytomsko do Żegociny. Dalej granica biegnie w górę doliną Sanki, podnóżami góry Kamionna przez Kamionną, Nowe Rybie, Szyk, Kostrzę, Wilkowisko, Stróżę, Wolę Skrzydlańską. Dalej granica biegnie na północ wschodnimi i północnymi podnóżami pasma Cietnia i Grodziska, znów na południe doliną Krzyworzeki i podnóżami Pasma Lubomira i Łysiny na Przełęcz Zasańską, stąd do doliny Trzemeśnianki i pomiędzy Grodziskiem a Uklejną do Raby w Myślenicach.

Administracyjnie cały obszar Beskidu Wyspowego położony jest w województwie małopolskim. Największa jego część należy do powiatu limanowskiego, który jest też niemal w całości położony w tym regionie. Wschodnie obrzeża Beskidu Wyspowego (wzdłuż Dunajca) wchodzą w skład powiatu nowosądeckiego, północne powiatu bocheńskiego, zachodnie myślenickiego i suskiego, południowo-zachodnie nowotarskiego.

Geologia

Rzeźba terenu

• Najwyższe szczyty (wysokości n.p.m. zaokrąglone do pełnych metrów[12]):
  Mogielica 1170 m, Ćwilin 1072 m, Jasień 1052 m, Modyń 1029 m, Luboń Wielki 1022 m , Krzystonów 1012 m, Kiczora Kamienicka 1007 m, Wielki Wierch 1007 m, Śnieżnica 1007 m , Szczebel 977 m, Lubogoszcz 968 m, Łopień 951 m, Cichoń 925 m, Ostra 928 m, Jaworz 918 m, Sałasz Wschodni 909 m, Lubomir 904 m.
• Ważniejsze przełęcze:
  Glisne, przełęcz Gruszowiec, Jaworzyce, przełęcz Ostra-Cichoń, przełęcz pod Kobylicą, Przysłopek, Przysłop Lubomierski, Przełęcz Rozdziele, Przełęcz Rydza-Śmigłego, przełęcz Słopnicka, Widoma, Wielkie Drogi, Wierzbanowska Przełęcz, Zasańska Przełęcz.

Jaskinie

Sieć wodna

Klimat

Przyroda

• rezerwat przyrody Białowodzka Góra nad Dunajcem
• rezerwat przyrody Kamionna
• rezerwat przyrody Kostrza
• rezerwat przyrody Luboń Wielki
• rezerwat przyrody Mogielica
• rezerwat przyrody Śnieżnica.
• rezerwat przyrody Zamczysko nad Rabą

Kultura ludowa

Zarys historii regionu

Ludność, gospodarka, komunikacja

Turystyka

Baza noclegowa

Szlaki turystyczne

Mały Szlak Beskidzki: Myślenice – Śliwnik – Działek – Schronisko PTTK na Kudłaczach – Łysina – Lubomir – Przełęcz Jaworzyce – Wierzbanowska Góra – Przełęcz Wielkie Drogi – Dzielec – Kasina Wielka – Lubogoszcz – Mszana Dolna – Glisne – Luboń Wielki

Myślenice – Chełm – Działek – Poręba – Kamiennik Północny – Kamiennik Południowy – Schronisko PTTK na Kudłaczach

Pcim – Krzywicka Góra – Działek

Pcim – Bania – Schronisko PTTK na Kudłaczach – Łysina

Lubień – Kamionka – Patryja – Przełęcz Weska – Łysina – Przełęcz Zasańska

Lubomir – Wiśniowa – Ciecień – Szczyrzyc – Janowice – Jodłownik – Kostrza – Tymbark – Paproć – Limanowa – Łyżka – Łukowica – Skiełek – Ostra – Przełęcz Pod Ostrą – Cichoń – Przełęcz Słopnicka – Mogielica – Przełęcz Rydza-Śmigłego – Łopień – Dobra

Poznachowice Górne – Grodzisko – Ciecień – Przełęcz Wierzbanowska – Przełęcz Wielkie Drogi – Kasina Wielka – Śnieżnica – Przełęcz Gruszowiec – Ćwilin – Jurków – Mogielica – Szczawa

Stróża – Raciborzany – Szczyrzyc – Cubla Góra

Lubień – Strzebel – Glisne – Raba Niżna – Niedźwiedź

Lubień – Strzebel – Baza Wypoczynkowa „Lubogoszcz” – skrzyżowanie z Małym Szlakiem Beskidzkim pod Lubogoszczem Zachodnim

Jordanów – Luboń Mały – Luboń Wielki – Rabka-Zaryte – Rabka-Zdrój

Rabka-Zdrój – Luboń Wielki

Mszana Dolna – Czarny Dział – Ćwilin

Lubogoszcz – Mszana Dolna – Ostra – Kiczora – Polana Folwarczna – Jasień

Lubomierz – Polana Folwarczna

Przełęcz Gruszowiec – Schronisko na Śnieżnicy – Śnieżnica

Tymbark – Słopnice Królewskie – Mogielica – Krzystonów – Jasień – Przełęcz Przysłopek – Rzeki

Tymbark – Rupniów – Pasierbiecka Góra – Kamionna – Bacówka „Nad Wilczym Rynkiem” – Przełęcz Widoma – Rozdziele

Łososina Górna – Pasierbiecka Góra – Kamionna – Żegocina

Łososina Górna – Dzielec – Przełęcz pod Sałaszem

Tymbark-Zalesie – Paproć – Walowa Góra

Półrzeczki – Krzystonów (Baza namiotowa Polana Wały) – Szczawa-Białe

Zbludza – Modyń – Przełęcz Pod Ostrą – Siekierczyna-Zarębki – Limanowa – Miejska Góra – Sałasz Wschodni – Jaworz – Skrzętla-Rojówka – Świdnik – Przełęcz świętego Justa

Modyń – Piechówka – Łącko

Laskowa – Sałasz

Pisarzowa – Sałasz

Męcina – Skrzętla-Rojówka

Marcinkowice – Białowodzka Góra – Zawadka – Świdnik

Tęgoborze – skrzyżowanie ze szlakiem żółtym (jw.)

Przyszowa – Łyżka

Mszana Dolna (centrum) – Potaczkowa – Rabka-Zdrój

Skrzydlna – Pieninki Skrzydlańskie – Porąbka – Śnieżnica

| Wyznacz trasę dojazdu |

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

Beskid Wyspowy

Beskid Wyspowy jest wysuniętą na północ  grupą górską Zewnętrznych Karpat Zachodnich, makroregionu Beskidy Zachodnie.
Granice turystyczne Beskidu Wyspowego.

Granica Zachodnia

Z Raciechowic do rzeki Krzyworzeki i w górę Krzyworzeki do rzeki Kobielnika. W górę Kobielnika do przełęczy Jaworzyce, oddzielającej Beskid Wyspowy od Beskidu Średniego. Następnie z przęłęczy rzeką Węglówką w dół do rzeki Kasinki. Kasiną w dół do rzeki Raby, a Rabą w dół do rzeki Krzczonówki. Krzczonówką w górę do Łętowni, skąd drogą do Naprawy. Rzeka Naprawka do Jordanowa, skąd rzeka Skawą do Skawy. Dalej linia kolejową do Chabówki.

Granica Południowa

Rabą w dół do rzeki Mszanki. Mszanką w górę do przełęczy Przysłop (która łączy Beskid Wyspowy z Gorcami), a dalej rzeką Kamienicą w dół do Dunajca.

Granica wschodnia

Rzeką Dunajec do Gołkowic a stąd drogą do Podegrodzie, Stadła, Brzezną, Niskową do Chełmca. Z Chełmca Dunajcem do ujścia Jeziora Rożnowskiego. Z Tęgoborza drogą do rzeki Łososiny, a następnie w dół Łososiną do rzeki Białki.

Granica Północna

Rzeka Białką w górę do Porąbki Iwkowskiej, skąd rzeka Bela wzdłuż miejscowości Iwkowa do przełęczy pomiędzy Kozłowa Górą a Dominiczna Górą. Z przełęczy do Rajbortu, przez Bytomsko do Żegociny. Następnie przez Kamionną, Nowie Rybie do Szyku przez Kostrze, Wilkowisko, Stróże, Skrzydlną. Z Skrzydlnej do Szczyrzyca, a następnie do Raciechowic.

Budowa geologiczna

Beskid Wyspowy, zbudowany jest z osadowych skał fliszowych, tzw. fliszu karpackiego: łupków, margli, zlepieńców i piaskowców. Główna część Beskidu Wyspowego powstała z płaszczowiny magurskiej, stanowiącej największą płaszczowiznę Karpat Zachodnich. Powszechnym zjawiskiem w "Wyspowym" są zjawiska związane z osuwiskiem fliszowym, powstałe w wyniku namoknięć spodniej warstwy łupków podczas obfitych deszczów. Warstwy te są na tyle śliskie, że zewnętrzne piaskowce zjeżdżają po niej na dół. Takie osuwiska znajdują się m.in. na Źwilinie, Luboniu, Lubogosczu. Można również spotkać piaskowce wychodnie skalne, które występują w północnej części Beskidu. Najciekawszym jest Diabli Kamień w Smykaniu koło Szczyrzyca z którą związane są liczne legendy. Tego typu wychodnie skalne występują również na jasieniu, Mogielicy, Szczebli i Luboniu.

Klimat

W Beskidzie Wyspowym szczególnie dobrze czytelny jest układ roślinności. Piętro pogórza z pozostałością lasów sosnowo - dębowych i dębowych, rozpościera się od 300-700 m n.p.m. do którego rozciąga się piętro umiarkowanie ciepłe. Od 700 m n.p.m. do około 1100 m n.p.m. piętro klimatu umiarkowanie chłodnego. Na tych wysokościach, występuje regiel dolny, którego ok. 40% powierzchni porastają lasy świerkowe i bukowe. Natomiast wśród lasów mieszanych spotkamy liczne zespoły jodeł, modrzewi, sosen i brzóz, a rzadziej jawory, jesiony i wiązy. Największe kompleksy lasów zachowały się w Pasmie Łososińskim, w rejonie Cichonia i Ostrej. Średnia roczna temperatura w całym Beskidzie Wyspowym wynosi 5 stopni. Średnie roczne sumy opadów rosną wraz ze wzrostem wysokości, średnio wynosząc ok. 900mm. Najwięcej opadów stwierdza się w rejonach górskich takich jak: nad Mogielicą, Jasieniem i Ćwilinem. Częstym zjawiskiem w tym paśmie górskim, są mgły, w tym typowe dla tych gór "morze mgieł", powodujące wrażenie wysp, "wyłaniających się z morza". Stąd też przypuszczalna nazwa Beskid Wyspowy.Okresy długotrwałej i pięknej pogody zdarzają się najczęściej we wrześniu i dlatego jest to najlepszy okres w ciągu roku do uprawiania górskich wędrówek.

Najważniejsze szczyty

Mogielica ( 1170 m n.p.m. ) - zwana była przez miejscową ludność jako - Kopa z powodu charakterystycznego wierzchołka. Najwyższy szczyt Beskidy Wyspowego, którego rozgałęziony masyw opływają doliny: Jurkówki, Chyszówki, Słopnickiego Potoku oraz na krótkim odcinku dolina rzeki Kamienicy. Rozległa hala za zachodnim stoku Mogielicy jest jednym z najbardziej oryginalnych i pouczających miejsc w Beskidzie Wyspowym pod względem rozległości krajobrazu, oglądanego w zasięgu od Beskidu Sądeckiego i Pienin na wschód po Beskid Śląski na zachód. Obecnie na szczycie znajduje się wieża widokowa.

Ćwilin ( 1072 m n.p.m. ) - jego nazwa prawdopodobnie pochodzi od niemieckiego słowa "Zwiling", który znaczy bliźniak, stanowiącą pamiątkę po osadnikach niemieckich z czasów Kazimierza Wielkiego. Szczyt wznoszący się na południe od Przełęczy Gruszowiec, pomiędzy wsiami  Wilczyce i Jurków. Na szczycie duża hala z rozległą panoramą gór na południe. Niegdyś na Ćwilinie znajdowały się liczne bacówki. Legenda turystyczna głosi, że to właśnie na hali będąc na Ćwilinie Kazimierz Sosnowski, podziwiając słynne morze mgieł i wystające z niego "wyspy" szczytów miał wymyślić określenie "Beskid Wyspowy".

Jasień ( 1062 m n.p.m. ) - szczyt nad doliną Kamienicy otoczony przez wsie: Półrzeczki, Lubomierz i Łętowe. Z podszczytowej polany Skalne piękne panoramy Gorców.

Modyń ( 1029 m n.p.m. ) - jedna z czołowych kulminacji we wschodniej części Beskidu Wyspowego, położona pomiędzy wsiami: Zbludza, Młyńczyska, Kicznia i Kosnowa. Na południowych stokach znajduje się kilkunastometrowa jaskinia.

Luboń Wielki ( 1022 m n.p.m. ) - dawna nazwa ludowa - Biernatką. Szczyt na północ od Rabki-Zaryte, o nietypowym dla Beskidu Wyspowego grzbiecie, przedłużającym się na zachód przez Luboń Mały ku wsi Naprawie. Najciekawszą drogą na szczyt  jest żółty szlak, którego najtrudniejszy odcinek ( nieczynny w złych warunkach atmosferycznych oraz zimą ) nazywa się "Percią Borkowskiego" od nazwiska Stanisława Dunin-Borkowskiego, działa PTTK z Rabki.  Borkowski był również inicjatorem budowy i kierownikiem schroniska na Luboniu, zbudowanego w 1931 roku.

Śnieżnica ( 1007 m n.p.m. ) - całkowicie zalesiona kulminacja górska między Kasiną Wielką  Dobrą. Nazwa jej jest dość oczywista, ze względu  na długo utrzymujące się płaty śniegu na północnych jej stokach a źródło podawane jest już od 1254r. Na szczycie znajduje się rezerwat "Śnieżnica". Ludowa nazwa to "Widlasta Góra" z  uwagi na trzy wierzchołki, zwane "Na Budaszowie", "Wierchy" i "Nad Stambrukiem".

Szczebel (977 m n.p.m. ) - strzelisty, dziki i w większości zalesiony szczyt. Na stoku północnym jaskinia piaskowcowa , utrzymująca lód przez większą część roku zwana "Zimną Dziurą". Na szczebel prowadzi również czarny szlak od strony Mszany Dolnej osiedle Zarąbki, który posiada miano najbardziej stromego podejścia w całym Beskidzie Wyspowym.

Lubogoszcz ( 967 m n.p.m. ) - potężny szczyt na północ od Mszany Dolnej. Na stoku zachodnim znajduje się okresowe jeziorko "Żabie Oczko" w niecce osuwiskowej.

Łopień ( 951 m n.p.m. ) - góra w środkowej części Beskidu Wyspowego, posiadająca trzy szczyty i posiadająca widokowe polany: szczytową Jaworze oraz na grzbiecie Myconiówka, Cechówka i Zawadówka. Na północnych stokach Łopienia odkryto liczne jaskinie, którą największą jest Zbójecka, stanowiąca pomnik przyrody o długości korytarzy około 400 metrów.
Atrakcje turystyczne

Przez wszystkie większe szczyty Beskidu Wyspowego prowadzą szlaki turystyczne, co powoduje iż trasy są ciekawe i pełne urozmaicenia z uwagi na szczytowe miejsca widokowe. Wędrówka po nawet niezbyt długich odcinkach, może okazać się męcząca ze względu na liczne przewyższenia, dlatego też od turysty wymagają naprawdę dobrego przygotowania. Poza szlakami Beskid Wyspowy oferuje również spacerowe ścieżki turystyczne m.in. ścieżka "Leśna Ostra" (2 km), prowadzącą od Limanowej w stronę leśniczówki pod Ostrą, ścieżka "Z Jurkowa na Łopień" (6 km) przez Chyszówki, Przełęcz Rydza Śmigłego, a dalej malowniczą trasą na górę Łopień. Górski charakter ma również ścieżka "Z Parku podworskiego na Śnieżnicę" (6 km).  Z ciekawych szlaków można również zaproponować Szlak Papieski, otwarty w pięćdziesięciolecie dwudniowej wycieczki Karola Wojtyły, odbytej w 1953r roku. Wtedy też to Karol Wojtyła grupą młodzieży wyruszył z Rabki na Luboń, następnie Lubogoszcz, Śnieżnicę, Przełęcz Gruszowiec i Ćwilin. Trasa kończyła się w Kasinie. W chwili obecnej początek szlaku wyznaczony jest w Parku Zdrojowym w Rabce przy pomniku Jana Pawła II Turysty z możliwością dwóch tras, z których jedna kończy się przy stacji kolejowej w Mszanie Dolnej, natomiast druga  przy bazylice w Limanowej. Beskid Wyspowy ma również do zaoferowania liczne ścieżki, oferujące turystykę rowerową, jak również szlaki konne, gdzie na amatorów tej turystyki czekają stadniny w Limanowej, w Mordarce, w Żmiącej, i w Chyszówkach. Zimowy klimat ma do zaoferowania trasy narciarskie takie jak: Laskowa stok Kamionnej; Limanowa stok Łysej Góry: Kasina Wielka stok Śnieżnicy.

Warte zobaczenia

Zabytki architektury sakralnej:

- kościół p.w. Znalezienia Krzyża Świętego w Rybiu Nowym (XVIw.);
- kościół p.w. św. Barbary i Stanisława Biskupa w Szyku (XVIw.);
- kościół p.w. Narodzenia NMP w Jodłowniku (1585r.);
- kościół p.w. św. Mikołaja w Skrzydlnej (XV-XVIIIw.);
-kościół p.w. Szymona i Judy w Dobrej (XVIIw.) wraz z muzeum Diecezjalnym w Dobrej, gdzie przechowywane są zbiory sztuki sakralnej, stare rękopisy i dzieła sztuki ludowej;
- kościół p.w. św. Michała Archanioła w Ujanowicach (1509r.);
- kościół p.w. św. Antoniego Pustelnika w Męcinie:
- kościół p.w. św. Katarzyny w Kamionce Małej (XVIIw.);
- kościół p.w. św. Magdaleny w Kasinie Wielkiej (1678r.);
- kościół p.w. Mati Boskiej Wniebowziętej w Łososinie Górnej (XVI-XVIIw.);
- kościół p.w. św. Andrzeja w Łukowicy (XVI-XVIIw.);
- kościół p.w. św. Jana Ewangelisty w Pisarzowej (1713r.);

Zespół klasztorny oo. Cystersów z kościołem p.w. Wzniębowzięcia NMP w Szczyżycu (XVIIw.);

| Wyznacz trasę dojazdu |

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

Tatry

Zobacz również dział Wspinaczka

Zobacz również dział Alpinizm

Alpy

Kultura góralska

Schroniska górskie w Polsce

Tatry dział GMI

Morskie Oko